علی پزشکی، عضو هیات مدیره انجمن غذا و تغذیه حامی سلامتی ایران و دانشجوی دکتری تخصصی سیاستگذاری غذا و تغذیه در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی است. وی در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید آنچه در حوزه پدافند غیر عامل حتی از بیوتروریسم غذایی مهمتر است، ناامنی غذایی است. در ادامه مشروح مصاحبه ما با ایشان را مرور می‌کنید:

ناامنی غذایی چه جایگاهی در مباحث مربوط به پدافند غیر عامل دارد؟

در مباحث غذا و تغذیۀ مربوط به پدافند غیرعامل تاکنون بیشتر تمرکزها بر بیوتروریسم غذایی معطوف بوده است؛ در حالی که من فکر می‌کنم ناامنی غذایی به مراتب از بیوتروریسم غذایی خطرناک‌تر است چون با تهدید سلامت جسم و روح مردم که سرمایه‌های انسانی کشور هستند، می‌تواند یک روزنه بسیار مهمی را برای تهاجم بیگانگان و دشمنان علیه کشور ایجاد کند و آنها بدون اینکه وارد فاز جنگ نظامی و صرف هزینه‌های بالا شوند، می‌توانند به راحتی به کشور آسیب وارد کنند. بنابراین بحث امنیت غذایی در حوزه پدافند غیر عامل بسیار مهم است. امنیت غذایی به دسترسی فیزیکی، اقتصادی و اجتماعی مردم در همه زمان‌ها به غذای سالم و مغذی برای تامین نیازهای تغذیه آنان در راستای ترجیهات غذایی برای یک زندگی فعال و سالم گفته می‌شود. این موضوع آنقدر مهم است که می‌توانیم بگوییم امنیت غذایی و امنیت ملی دو روی یک سکه هستند؛ چون با داشتن امنیت غذایی است که می‌شود یک جامعه سالم داشت تا مردمش بتوانند خوب فکر کنند، خلاقیت و نوآوری داشته باشند، روی پای خودشان بایستند و در مقابل تهدیدات خارجی نرم و سخت ایستادگی کنند.

در ارتباط با سوءتغذیه یک تصور غلطی که وجود دارد این است که عموم مردم فکر می‌کنند سوءتغذیه صرفا کم غذایی است، در حالی که سوءتغذیه صرفا شامل کم خوردن یا کم غذایی نیست و شکل‌های مختلفی دارد. یک نوع از سوء تغذیه ناشی از کاهش دریافت مواد غذایی است که عمدتا به شکل کم‌وزنی، کوتاه قدی و لاغری مشخص می‌شود و خودش را به ویژه در میان کودکان زیر 5 سال نشان می‌دهد. نوعی دیگر که بیشتر از آن غافل می‌شویم شامل اضافه وزن و چاقی است که ما در کشورمان بیشتر با این نوع سوء‌تغذیه مواجه هستیم و متأسفانه در بسیاری از استان‌های کشورمان حتی در مناطق محروم و کم‌برخوردار با آن مواجه هستیم. مردم این مناطق چون دسترسی خوبی به مواد غذایی دارای ارزش غذایی بالا ندارند، عمدتا مواد غذایی که حاوی کالری بالا و فاقد ارزش غذایی هستند دریافت می‌کنند و با مصرف آنها صرفا انرژی مورد نیاز بدنشان را تامین می‌نمایند. ما به این حالت می گوییم سیری شکمی، اما چنین مواد غذایی‌ای به دلیل آنکه فاقد ریزمغذی‌هایی چون ویتامین‌ها و املاح معدنی هستند، نمی‌توانند سیری سلولی ایجاد کنند. بنابراین وزن افزایش می‌یابد، بدون آنکه نیازهای اصلی بدن تأمین شود. همین می‌شود که ما با افزایش وزن و چاقی حتی در مناطق محروم مواجه هستیم ولی می‌بینیم که از لحاظ دریافت ریز مغذی‌ها دچار فقر هستند. در واقع این درد مشترک مردم ساکن مناطق محروم و یا حاشیه شهرها است.

ایران در شاخص‌های تغذیه‌ای چه جایگاهی در جهان دارد؟

هر ساله در حوزۀ غذا و تغذیه گزارش‌های بین المللی مختلفی منتشر می‌شود که یکی از معتبرترین این گزارش‌ها، گزارش شاخص جهانی گرسنگی (GHI) است. آخرین گزارشی که از سوی سازمان‌های بین المللی تهیه کنندۀ این گزارش منتشر شد، نشان داد که ایران با کسب نمره 7.6 در جایگاه سی‌ام جهان ایستاده، که نسبت به 20 سال گذشته یک روند کاهشی را در شیوع کاهش سوءتغذیه در کشور نشان می‌دهد، ولی همچنان نسبت به کشورهای منطقه جایگاه‌مان چندان مناسب نیست؛ مثلا در منطقۀ ما عربستان در همین گزارش در جایگاه 27 قرار گرفته، اردن رتبۀ 25 را دارد، ترکیه رتبۀ 12 و کویت رتبۀ هفتم را از آن خود کرده است. از لحاظ افراد دچار سوءتغذیه، 5.5 درصد افراد کشورمان دچار سوءتغذیه هستند، 3.7 درصد از کودکان زیر 5 سال‌مان دچار کم‌وزنی هستند و درصد کوتاه‌قدی کودکان کمتر از 5 سال هم 7.2 درصد است که البته این آمار مربوط به سال گذشته است و قطعا تلاطم‌های اقتصادی اخیر و افزایش تورم و بیکاری اثرگذاری منفی بیشتری بر سبد غذایی خانوار گذاشته است. همچنین در حدود 60 درصد جمعیت بالای 60 سال کشور ما دچار اضافه وزن و چاقی هستند که عواملی مثل دریافت بیش از حد قند، نمک، چربی، مصرف کم میوه و سبزی و همچنین کم‌تحرکی باعث شده این اضافه وزن‌ها و چاقی شیوع بیشتری پیدا کند.

شیوع بیماری‌های مزمن همچون چاقی چه خطراتی برای کشور دارد؟

مهم‌ترین ثروت یک کشور در کنار منابع طبیعی‌اش، منابع انسانی آن است. کشورهایی داریم که از نظر منابع طبیعی فقیر هستند ولی به علت سرمایه‌گذاری ویژه بر روی منابع انسانی‌شان جزو کشورهای مترقی و پیشرفته محسوب می‌شوند. افزایش بار بیماری‌ها، عدم توجه به بحث‌های مربوط به پیشگیری، و تمرکز بر درمان باعث شده که در طول سال‌های گذشته هزینه‌های بسیار زیادی بر نظام بهداشتی درمانی ما تحمیل شود و منابع انسانی‌مان آسیب ببیند. این مساله را خصوصا در ارتباط با نسل کودک و نوجوان شاهد هستیم که افزایش شیوع بیماری‌های مزمن در این رنج سنی، بدون شک هزینه‌های بسیار سرسام‌آوری را در آینده بر نظام سلامت ما تحمیل خواهد شد. به نظر من یکی از مهم‌ترین بحث‌هایی که باید پیگیری شود، سرمایه‌گذاری بر کودکان است. قشر کودکان و نوجوانان آینده‌سازان این کشور هستند و باید تا جای ممکن در راستای سلامتی جسم و روح‌شان تلاش کنیم. شیوع کمبود ریز مغذی‌هایی چون کلسیم، آهن، روی و ویتامین دی در کنار اضافه‌وزن و چاقی در این نسل بسیار نگران کننده است.

سیاست‌گذاری های کلان غذا و تغذیه در این حوزه توجه ویژه‌ای می طلبد. بحث‌های مربوط به مکمل‌یاری و غنی‌سازی مواد غذایی با تمرکز بر کودکان باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد. در کشورهای توسعه‌یافته شاهد این هستیم که سیاست‌گذاری‌های غذا و تغذیه با سیاستهای کلان کشور عجین و یکپارچه شده‌اند. از همین جاست که مفهوم حکمرانی غذایی معنا پیدا می‌کند که سیاست‌های غذایی و تغذیه‎ای را تدوین و در سیاست‌های ملی ترکیب می‌کنند و یک نظام واحد و یکپارچۀ تغذیه‌ای را برای توسعه نیروی انسانی کشور ایجاد می‌کند. متاسفانه در کشور ما نهادها و سازمان‌های مختلفی در نظام غذا و تغذیه مشغول به فعالیت هستند که بسیاری اوقات عملکردهایشان دچار موازی کاری می‌شود و گاهی حتی کار به تقابل می‌کشد. قسمتی از کار را وزارت جهاد کشاورزی برعهده گرفته، بخشی دیگر را وزارت بهداشت، سازمان استاندارد و... این باعث شده که ما سیاست‌گذاری‌های واحدی برخلاف تجربه کشورهای توسعه یافته در حوزه غذا و تغذیه نداشته باشیم. برای تامین امنیت غذا و تغذیه در کشورمان باید سازمان و نهادها با یکدیگر همکاری کاملا نزدیکی داشته باشند و با هماهنگی یک سازمان ملی که متولی امنیت غذایی باشد، در سیاست‌گذاری کلان غذا و تغذیه نقش ایفا کنند.

---

 مصاحبه فوق در تاریخ 2 خردادماه 1398 در پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان پدافند غیر عامل انتشار یافته است.

https://paydarymelli.ir/fa/news/48812/%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA-%D8%BA%D8%B0%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C-%DB%8C%DA%A9-%D8%B3%DA%A9%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%BA%D8%B0%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C-%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF-%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF

شما مجوز ارسال دیدگاه را ندارید